نقد فیلم Gladiator

 ژانر: حماسی – تاریخی

کارگردان: ریدلی اسکات

نویسنده: دیوید فرانزونی – جان لوگان

سال انتشار: ۲۰۰۰

محصول: آمریکا – انگلستان

فیلم Gladiator در یک قاب

فیلم Gladiator، یکی از بهترین آثار حماسی و تاریخی در تاریخ سینما است. این فیلم، یازدهمین اثر کارگردان مشهور و پرکار آمریکایی، ریدلی اسکات (Ridley Scott) است که تا کنون بیست و پنج فیلم را به سینما تقدیم کرده.

داستان فیلم Gladiator، بشدت مخاطب را درگیر می کند و افسانه ای پر از اندوه، خشم و حس انتقام جویی و البته امید و فداکاری است. مخاطب با تماشای فیلم Gladiator بدون شک در همان لحظات اول تحت تاثیر داستان و شخصیت پردازی ها می شود؛ در کنار اینها، موسیقی متن فوق العاده فیلم، که آفرینش آهنگساز برجسته آلمانی تبار، هانس زیمر (Hans Zimmer) است به جذابیت فیلم افزوده.

بگذارید تا قبل از نقد فیلم گلادیاتور، به توضیح مختصری از داستان این شاهکار حماسی ریدلی اسکات بپردازیم:

فیلم Gladiator داستان یک مبارز بزرگ رومی به نام ماکسیموس (با بازی بی نظیر راسل کرو) را دنبال می کند که در ۱۸۰ سال پس از میلاد، فرماندهی ارتش روم را برعهده دارد. او طی حمله ای موفق می شود تا اقوام بومی آفریقای شمالی را شکست دهد.

پس از این پیروزی، امپراتور روم مارکوس آئورلیوس که روزهای آخر عمرش را سپری می کند تصمیم میگیرد تا اداره مملکتش را به ماکسیموس واگذار کند؛ او این تصمیم را بدون در نظر گرفتن فرزند خونریز و خودخواهش کومودوس که برای حکومت دندان تیز کرده بود می گیرد. غافل از اینکه کومودوس به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیست.

پس از این، امپراتور توسط فرزندش به قتل می رسد؛ کومودوس خونخوار، حکومت را بدست می گیرد و فورا دستور قتل ماکسیموس و خانواده اش را صادر می کند. ماکسیموس زنده می ماند اما همسر و فرزندانش به قتل می رسند…

---

تماشا کنید: تریلر فیلم GLADIATOR 2000

---

نقد فیلم Gladiator

فیلم Gladiator بدون شک یکی از شاهکار های تاریخ سینما است که توسط ریدلی اسکات آفریده شد. این فیلم شاید محبوب ترین اثر اسکات باشد که در کنار دو اثر دیگرش، تلما و لوییز ۱۹۹۱ و سقوط شاهین سیاه ۲۰۰۱ توانست او را نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی کند.

مهمترین و اصلی ترین چیزی که در نقد فیلم گلادیاتور خودش را نسبت به عناصر دیگر بیشتر نشان می دهد، عنصر “داستان” است. 

فیلم Gladiator در میان آثار از نوع خودش که مخاطب را به زمان امپراتوری های بزرگ یونانی و رومی می برد، یکی از خوش ساخت ترین و جذاب ترین سناریو ها را دارد.

هرچند که داستان آن در نگاه اول ممکن است کمی کلیشه ای و تکراری بنظر برسد؛ اما وقتی در آن فرو می رویم و می گذاریم جریان فیلم ما را با خودش حرکت دهد، متوجه می شویم که Gladiator توانسته عناصر گوناگونی را در خودش آفریده و آن ها را به بهترین شکل و از دریچه یک افسانه متعلق به قرون ابتدایی میلاد مسیح به نمایش بگذارد. عناصری که شاید اگر بخواهیم به مهمترین آنها اشاره کنیم، باید از “افتخار“، “عزت” و البته “انتقام” نام ببریم.

علت تاکید بیشتر ما روی عنصر انتقام، نه به موجب پررنگ تر بودن آن در فیلم، بلکه بیشتر بخاطر تقدم آن نسبت به عناصر دیگر، در جریان فیلم است. یکی از مهمترین عواملی که فیلم Gladiator را به یکی از مهم ترین آثار تاریخی و حماسی هالیوود و البته بهترین آفرینش ریدلی اسکات تبدیل می کند؛ عدم تاکید صرف او روی همین عنصر کلیشه ای و داستان ساز است.

معمولا در فیلم های مبارزه ای و حماسی که پس زمینه هم از درام را در خود جای داده اند، مسئله انتقام، برای باز کردن و بستن سناریو خیلی شایع است؛ اما اسکات با وجود همه این ها، از عنصر انتقام، تنها برای شروع داستان و درگیر کردن ابتدایی مخاطب استفاده نموده و نه بیشتر.

باقی فیلم نمایش تلاشی است که ماکسیموس، برای زنده ماندن می کند با وجود این که حاضر است برای افتخار و عزتش، حتی جان خود را هم در میدان مبارزه از دست بدهد.

نکته دیگری که نباید در نقد فیلم Gladiator  از نظر دور داشت عنصری است که در کنار سایر عناصری که از آنها نام بردیم، نقش مهمی را در فیلم ایفا می کند و فضای قابل توجهی از این شاهکار را در خود درگیر کرده؛ گلادیاتور، با وجود تمام اوصافی که دارد یک اثر سیاسی نیز هست.

فیلم ریدلی اسکات، علاوه بر نمایش یک درام مبارزه ای با پس زمینه انتقام، به رویارویی نظام جمهوری با تیرانی (استبداد) یا همان اقتدارگرایی فرد محور نیز می پردازد.

ریدلی اسکات با وارد کردن کاراکتر اصلی، یعنی یک جنگجوی وطن دوست، به داخل دعاوی سیاسی و طمع برای کسب قدرت، توانسته یک قهرمان دوست داشتنی بسازد، که با وجود تمامی ذکاوت و راست کرداری اش، قربانی منافع سیاسی و مفاسد اهل سیاست و قدرت شده.

 در کنار هم قرار گرفتن مجموعه این عناصر در فیلم گلادیاتور باعث شده یک قهرمان بیاد ماندنی در تاریخ سینما ساخته شود و همین نشانه شخصیت پردازی بسیار خوبی است که اسکات، خالق آن بوده.

از ماکسیموس علاوه بر یک قهرمان، کاراکتر بسیار تحسین برانگیز و شایسته ای هم شکل گرفته؛ او مردی است جنگی، که بیشتر عمر خودش را برای کشورش جنگیده، با وجود این، انسانی است، آرام و بخشنده و البته دوستدار خانواده. اسکات به تدریج و در ادامه فیلم، جنبه های دیگر شخصیت ماکسیموس را هم به نمایش می گذارد، او با وقوع یک اتفاق مهم، یعنی از دست دادن خانواده اش، به مردی رنج کشیده و غمین تبدیل می شود که آتش انتقام را در دلش می پروارند و در کنار درایت جنگی و هوش بالایی که دارد تمام تلاشش را می کند تا هم با افتخار مبارزه کند و هم انتقامش را از کومودوس پلید و ریاکار بگیرد.

اما در کنار توضیح شخصیت ماکسیموس به هیچ عنوان نباید شخصیت مقابل او یعنی کومودوس (با بازی فوق العاده Joaquin Phoenix) را از یاد ببریم. هرچقدر که راسل کرو توانست از قهرمان داستان، شخصیتی به یاد ماندنی و خوب بسازد، فینیکس هم موفق شد تا از کاراکتر خودش، یک شخصیت کامل و بدون نقص ارائه کند.

کومودوس، به معنای واقعی کلمه، یک انسان بد است. کاراکتر او، یک موجود خودشیفته، عصبی و مغرور را نشان می دهد که برای رسیدن به اهدافش از هیچ کاری، حتی کشتن پدر و یا همسر و فرزندان بهترین فرمانده کشورش هم مضایقه نمی کند. فینیکس به خوبی توانسته تا از کومودوس شخصیتی، پلید، خونریز و در عین حال قابل باور بسازد.

در خاتمه باید گفت گلادیاتور، مبارزه انسانیت است علیه شر و بدی. این فیلم، مبارزه تراژیک یک قهرمان است که انسان بودن را برگزیده، در مقابل حیوانیت و توحشی که از طریق تزویر و گاه بشکل مستقیم او را مورد هدف قرار داده.

چیزی که گلادیاتور را بیاد ماندنی و برای همیشه در تاریخ سینما بینظیر نگاه میدارد هم همین نمایش ساده و بی حاشیه مبارزه خوبی علیه بدی است که هرچند ممکن است با دنیای واقعی و خاکستری ما فاصله زیادی داشته باشد، اما دوست داشتنی، تاثر برانگیز و قابل تحسین است. 

---

بیشتر بخوانید: نقد فیلم Any given Sunday : کلیشه ای جذاب و هیجان انگیز!

---

نکات جالب درباره فیلم Gladiator

– راسل کرو با بازی در این فیلم، توانست جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد در سال ۲۰۰۰ را از آن خود نماید.

– گلادیاتور در میان ۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما در IMDB جای گرفته.

– به نظر بسیاری از منتقدین، گلادیاتور، بهترین اثر ریدلی اسکات است.

– گلادیاتور توانست نامزد بیست و نه جایزه و برنده ده تا از آن ها بشود.

– راسل کرو در جریان فیلمبرداری گلادیاتور، چندین بار دچار صدمات جدی در نواحی پا و پشت خود شد.

– برای فیلم گلادیاتور، حدود ده هزار لباس و بیست هزار تیر ساخته شد.

– گلادیاتور، با بودجه ۱۰۳ میلیون دلاری خود توانست ۴۶۰ میلیون دلار فروش کند.