نقد فیلم Goodfellas : نگاهی نو به دنیای تبهکاری

فیلم Goodfellas در یک قاب

فیلم Goodfellas یک درام جنایی بسیار موفق اثر کارگردان بزرگ آمریکایی، مارتین اسکورسیزی است. فیلم سینمایی رفقای خوب ، یا همان Goodfellas سیزدهمین فیلم اسکورسیزی است که توانست موفقیت بالایی بدست آورد و جوایز زیادی را هم از آن خود کند.

این فیلم برنده یک جایزه اسکار و شش جایزه دیگر شد همچنین نامزد دریافت پنج اسکار دیگر هم بوده. فیلم سینمایی رفقای خوب، یکی از آثار خوش ساخت این کارگردان ۷۸ ساله آمریکایی است که در طول زندگی هنری خود بیست و شش فیلم را به تاریخ سینما تقدیم کرده.  

داستان فیلم رفقای خوب، به زندگی یک گانگستر خبرساز در دهه ۹۰ میلادی می پردازد؛ یعنی هنری هیل (با بازی ری لیوتا). فیلم از دوران نوجوانی هیل آغاز می شود و علاقه او را به این حرفه نشان می دهد. در جایی از فیلم هنری می گوید که تبدیل شدن به یک گانگستر برایش حتی از رئیس جمهور شدن هم خواستنی تر است!

به هر حال فیلم Goodfellas روایتی فوق العاده زیبا از زندگی یک گانگستر آمریکایی است که تا پایان زندگی او پیش می رود. هنری پس از دستگیری و آزادی موقت، توسط دوستان نزدیکش مورد سو قصد قرار می گیرد و برای اینکه زندگی اش را نجات دهد و از مجازات اعدام هم رهایی یابد تصمیم می گیرد که تمام رفقای خلافکارش و جرم هایی که مرتکب شدند را به اف بی آی لو دهد. او پس از همکاری با پلیس، به یک مکان دور تبعید می شود تا باقی زندگی اش را آنجا بگذراند.

هنری، در سال ۲۰۱۲ و یک روز بعد از روز تولدش بخاطر مشکلات قلبی که سال ها از آنها رنج می کشید می میرد.

 

نقد فیلم Goodfellas

فیلم Goodfellas یکی از مهم ترین آثار  اسکورسیزی است که توانست این کارگردان بزرگ را به مرحله ای بالاتر از جایگاه هنری اش در سینما برساند. شهرت اسکورسیزی با فیلم سینمایی رفقای خوب چند برابر شد و این اثر هنوز هم به عنوان یکی از بهترین آثار او و همچنین تاریخ سینما معرفی می شود.

داستان بسیار جذاب، کارگردانی خوب، بازی های تحسین برانگیز و شخصیت پردازی بی نقص، در کنار شکل روایت فوق العاده فیلم، همه و همه این اثر را به یکی از مهم ترین دستاورد های این کارگردان تبدیل می کند.

فیلم در زمان انتشار خود، بازخورد های خوبی داشت و در بسیاری از مجلات و نشریات معتبر و تخصصی فیلمسازی مورد تحسین قرار گرفت. حتی بسیاری از منتقدان، این فیلم را بهترین فیلم تاریخ سینما معرفی کردند و تکنیک اسکورسیزی در فیلمسازی و همچنین روایت متفاوت فیلم را مورد ستایش قرار دادند.

یکی از مهمترین نکاتی که فیلم Goodfellas را این گونه موفق کرد، داستان متفاوت آن است؛ اسکورسیزی و نیکولاس پیلگی، که هردو مسئولیت فیلمنامه نویسی این اثر را به عهده داشتند، در این فیلم، دست روی نقطه کاملاً متفاوتی در دنیای گانگستری و مافیایی آمریکا گذاشتند.

فیلم Goodfellas برعکس فیلم های دیگری که در فضای گانگستری، داخل کازینوهای شلوغ و میان خلافکاران پولدار و خطرناک روایت می شد، درباره خلافکاران خرد و رده متوسط و ضعیف است.

فیلم سینمایی رفقای خوب، سرگذشت کاراکتری مثل “دون کورلئونه” معروف یا “تونی مونتانا” ی فیلم Scarface 1983 نیست. بلکه زندگی جوانی را نشانمان می دهد که برای آدمهای فاسد و ثروتمند کار می کند، برایشان آدم می کشد، از آنها محافظت می کند و در آخر دستمزد می گیرد.

فیلم Goodfellas، داستان افراد بی سر و پا و پایین دست است، نه کله گنده های برج نشین!

این مسئله و این پرداخت کاملاً نو در فیلم سینمایی رفقای خوب، باعث شد تا آثار زیادی تحت تاثیر این فیلم تولید شوند و نگاه متفاوتی در آثار جنایی و گانگستری شکل بگیرد.

دنیایی که اسکورسیزی در فیلم Goodfellas و پس از آن در فیلم دیگرش که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد (The Irishman) نشان می دهد، دنیایی نیست که بتوان بسادگی آن را تحلیل کرد یا مورد قضاوت قرار داد.

شخصیت ها در فیلم Goodfellas بقدری دقیق، تکامل یافته و ظریف شکل گرفته اند که قبل از اینکه مخاطب بتواند در چاه قضاوت آنها بیفتد، غرق در دریای مواج و پریشانشان می شود.

 

اسکورسیزی با وارد شدن به زندگی چند خلافکار خرده پا و نمایش شخصیت هنری هیل، بیننده را از پیش فرض های اخلاقی و بچگانه صفر و یکی دور می کند، در Goodfellas نمی توان خوب و بد تعیین کرد، چرا که شخصیت پردازی بقدری پیچیده و ریزبینانه است که مخاطب را بیشتر به درون شخصیت ها فرو می برد.

برای همین در فیلم Goodfellas، قبل از اینکه بخواهیم شخصیت ها را ارزش داوری کنیم باید موقعیت و جهانی که درونش هستند را در نظر بگیریم؛ دنیایی که حتی خود این خلافکارها هم پس از گذشت زمان آن بیزار میشوند و دنبال راهی برای خلاصی از آن می گردند اما هر چقدر تلاش می کنند، بیشتر در لجنزار آن فرو می روند.

نکته فوق العاده در فیلم اسکورسیزی همینجا است. Goodfellas بیش از اینکه یک نقد اخلاقی ساده باشد نسبت به انسان های خلافکار و بی اخلاقی های بدون حد و مرزشان، نقد یک جریان و یک سیستم است.

اسکورسیزی، یک فضا و یک نظام پر از اضطراب، خونریزی، خیانت و تبهکاری را نقد می کند نه خود این مفاهیم را. به مخاطب نشان می دهد که جهان خلافکاری های سازمان یافته، تا چه اندازه می تواند بی ثبات، لغزنده و خطرناک باشد و انسان پس از ورود به آن، اگر جانش را از دست ندهد و نابود نشود، باید تمام زندگی خود را در اضطراب، نگرانی و ترس از مرگ بگذراند.

نکته زیبای دیگری اسکورسیزی در فیلم Goodfellas در صدد بیان آن است، به نمایش گذاشتن بی معنایی یا به عبارت دیگر فرو ریزی معنا ها در دنیایی است که هنری واردش می شود.

اسکورسیزی نشان می دهد که در این فضای مسموم هیچ رابطه ای “واقعی” نیست و هیچ چیز، معنایی که ادعا می کند را نمی دهد. در فیلم Goodfellas دنیای گانگستر ها، جهانی شیک، مرفه، رنگارنگ و شاد نشان داده می شود، اما این تنها ظاهر ماجرا است؛ چرا که روایت زیبای فیلم، از این نقاب ها پرده بر می دارد و بیان می کند که این زندگی تا چه اندازه متظاهرانه و دروغ است.

کسانی که در طول داستان، همدیگر را می ستودند و رفیق می دانستند در انتهای فیلم برای نجات خود، دست به کشتار یکدیگر میزنند؛ اینجا است که مخاطب می فهمد که یک دنیا تا چه اندازه می تواند قلابی و پوچ باشد.

 

در دنیایی که اسکورسیزی از مافیا و همچنین خلافکاران پایین دست معرفی می کند، همه ی ارزش ها رنگ می بازند و ترس از کشته شدن، به خطر افتادن ثروت و منافع، شخصیت ها را به انجام بی رحمانه ترین کارها سوق می دهد.

این همان طنز سیاهی است که نویسنده و کارگردان این شاهکار به مخاطب نشان می دهند؛ کسانی که ادعای رفاقت و دوستی می کنند، در آخر به سادگی جا می زنند. دوستان هنری هیل، قصد کشتن او را می کنند و هنری هم آن ها را لو می دهد!

نکات جالب درباره فیلم Goodfellas

– این فیلم، دومین رویارویی رابرت دنیرو (در نقش جیمی کانوی) و جوزف پشی (در نقش تامی دوویتو) پس از فیلم Raging Bull 1980 در کنار یکدیگر است.

–  “من تنها یک بار هنری را از نزدیک دیدم؛ برای همین نمی توانم بگویم او را خوب میشناختم، اما میدانم که او زندگی پیچیده ای را تجربه کرد.” این ها سخنان ری لیوتا، بازیگر نقش هنری هیل است که پس از مرگ او بیان کرد.

– فیلم Goodfellas پانزدهمین فیلم از ۲۵۰ فیلم برتر IMDB است.

– فیلمنامه این اثر،  بر اساس کتاب Wiseguy نیکولاس پیلگی نوشته شد. پیلکی یک گزارشگر جنایی در نیویورک بود

– اصطلاح Goodfellas و Wiseguy هردو از اصطلاحات عامیانه برای مورد خطاب قرار دادن اعضای باندهای مافیایی است.